Effectieve luchtzuivering in een medische set-up

In de fascinerende wereld van luchtzuivering (of luchtreiniging) wordt een diversiteit aan termen gebruikt. Zeker wanneer luchtzuivering wordt aangeboden in een meer professionele set-up, zoals bijvoorbeeld de medische – waar het uiteindelijk om mensenlevens gaat – is het belangrijk een onderscheid te kunnen maken tussen een aantal van deze gebruikte termen. Dit is absoluut noodzakelijk om uiteindelijk de juiste keuze luchtreiniger te maken.

Dit artikel wil een licht werpen op die diversiteit aan termen en hoe ermee om gegaan kan worden. Daarbij worden enkele praktische medische set-ups besproken. In deze nota wordt vooral gefocust op stand-alone luchtzuiveringssystemen met capaciteiten van 10 tot 1 000 m³/h.

1. Aspecten van een luchtzuiveringssysteem
Een belangrijk onderscheid dient gemaakt te worden tussen de professionele en de residentiële luchtzuiveringssystemen. Het onderscheid tussen beide categorieën wordt onder andere scherp gesteld in het document Air Cleaners, The Seven Sins of Air Purifier Manufacturers (ref. 1).
Intern werd bij het innovatieve bedrijf Genano Benelux (www.genano.be, www.genanobenelux.com) een studie gedaan over de verschillende aspecten van een luchtreiniger. Dit zijn:

  • Investering
  • Service-profiel (wat nog opgesplitst kan worden in servicekosten en servicewerk)
  • Efficiëntie
  • Spectrum
  • Energieverbruik
  • Capaciteit
Natuurlijk is ook capaciteit een aspect dat in ogenschouw moet worden genomen, wanneer de capaciteiten van verschillende systemen ver uit elkaar liggen.

Het opzet van deze studie was om elk systeem een score te geven op honderd. De hoogste score betekent het beste voor de gebruiker. Dit betekent met andere woorden dat goedkope toestellen een hoge score op honderd krijgen qua investering. Een grafische voorstelling van deze matrix kan bekeken worden in onderstaande grafiek. Het ideale luchtzuiveringssysteem zou dus op alle aspecten een 100 op 100 krijgen en het volledige verticale vlak in de onderstaande grafiek (figuur 1) bedekken.



Elk van de bovengenoemde aspecten is belangrijk om in overweging te nemen bij de beslissing van een aankoop van een luchtreiniger.

Natuurlijk dient er bij de keuze van een systeem steeds gekeken te worden wat het probleem precies inhoudt. Dit kan gaan van pollen en grof stof, tot ultrafijne deeltjes in de lucht. In een medische set-up zijn het vaak de micro-organismen die de grootste aandacht krijgen. Aangezien ook micro-organismen zich voordoen in een breed spectrum van verschillende groottes, dient het luchtzuiveringssysteem bij voorkeur een wijde range van verschillende groottes van partikels (deeltjes) uit de lucht te kunnen halen. Daarbij komt dat micro-organismen bij voorkeur zicht “vasthaken” aan partikels als een soort vehikel om hun tocht door de lucht te maken. Maar ook allergenen en andere luchtverontreiniging is belangrijk. Figuur 2 verduidelijkt:

2. Effectiviteit
Uit bovenstaand parameters kan besloten worden dat niet enkel de efficiëntie relevant is voor de prestaties van een luchtzuiveringssysteem in een in vivo situatie, maar ook andere aspecten.
Capaciteit is bijvoorbeeld zo een aspect dat enorm meedraagt aan de effectiviteit van een luchtzuiveringssysteem. Een voorbeeld wordt gegeven in onderstaande kader.

Ook energieverbruik, investering en operationele kosten dienen meegenomen te worden in de bepaling van de effectiviteit van een luchtreiniger.

Een voorgestelde formule:

Door de capaciteit met de drukval te combineren wordt ook het theoretische vermogen mee in rekening gebracht. Deze effectiviteits-coëfficiënt, , dient vervolgens afgezet te worden tegen de investering en de operationele kosten (bijvoorbeeld door berekening van de net present value). De formule kan dus nog verder uitgewerkt worden.

3. Medische toepassingen
In vele gevallen is het noodzakelijk of wenselijk om in een medische set-up een extra luchtzuivering te voorzien. De meest voorkomende gevallen kunnen onderverdeeld worden in volgende categorieën:
  1. Voor de patiënt:
    •  Patiëntenkamers
    • Operatiezalen
    • Kans op cross-contamination
  2. Voor het personeel
    • o.a. bij geriatrie en pneumologie
    • Kans op cross-contamination
  3. Technische toepassingen:
    • Verbouwingen
    • Laboratoria
In kamers met een oppervlakte tot 70 m² is het vrij eenvoudig om met een professioneel luchtzuiveringssysteem een luchtreinheid te behalen vergelijkbaar met een ISO-klasse 8 volgens ISO 14644 of klasse D volgens GMP.

Afhankelijk van de noodzaak kan het zijn dat in medische set-up een luchtdrukopbouw (overdruk) of –afbouw (onderdruk) moet gebeuren.

a. Isolatiekamers (negatieve druk)
In isolatiekamers dient een negatieve druk te worden onderhouden. Dit kan door de vervuilde lucht naar buiten af te voeren door een luchtreiniger (waardoor de kiemen worden verwijderd en liefst afgedood worden in het systeem) alvorens de lucht wordt losgelaten in de buitenlucht of in een aanpalende ruimte.

Typisch wordt deze applicatie gebruikt om cross-contamination te voorkomen bij sommige aandoeningen (bijvoorbeeld bij TBC).

b. Cleanrooms (positieve druk)
In cleanrooms (of omgekeerde isolatie), wordt door middel van overdruk mogelijke insijpeling van luchtcontaminatie vermeden. De overdruk wordt bekomen door lucht van aanpalende ruimtes of van buiten eerst op te zuiveren in een luchtreiniger, en vervolgens in de kamer te injecteren. In de kamer zelf kan dan door middel van een interne luchtreinger de lucht nog verder opgezuiverd worden.



Typisch wordt deze applicatie gebruikt om zeer verzwakte patiënten een extra bescherming te bieden of in laboratoria waar, omwille van de specifieke processen de lucht zeer zuiver moet zijn en blijven, bijvoorbeeld IVF-laboratoria.

Auteur: Ir. Seppe Thys

Luchtreiniger zuivert ook vieze geuren

Wonderbaarlijk maar waar, m'n luchtreiniger zuivert ook vieze geuren. Tot nu toe heb ik hem alleen ingezet voor de zuivering van stof, maar laatst rook het bijzonder onfris in m'n kamer. Proberen kan geen kwaad dacht ik, toen ik m'n luchtreiniger aanstak en de kamer verliet. Het resultaat was fantastisch toen ik na een uur terugkwam. De vieze geur was enorm sterk afgenomen. Nu, een dag later is de stank helemaal verdwenen. Lang leve de luchtreiniger, een heerlijke uitvinding toch!

Filter is toe aan vervanging

Ik heb mijn luchtreiniger ondertussen iets meer dan een jaar. En ik moet zeggen, hij heeft me al flink geholpen (zie mijn vorige berichten). Ondertussen merk ik dat de HEPA filter toe is aan vervanging. Binnenin de luchtreiniger werd namelijk een sticker aangebracht met enkele kleuren. Wit betekent "OK, de filter is nieuw en kan worden gebruikt". Vervolgens staan enkele grijstinten en als de kleur van de HEPA filter er gaat uitzien zoals de donkerste kleur op de sticker (donkergrijs), dan is het tijd om hem te vervangen. Ik denk dat mijn filter daar niet meer zo ver van af zit. Hoog tijd om te kijken of ik online een nieuwe filter kan aanvragen dus.

Bewijs: de luchtreiniger in werking

Wel, afgelopen maanden zat ik in een kamer vol stof. De oorzaak: in de gang had men zitten schuren aan de houten vloer, waardoor massaal veel stof van onder de deurspleet mijn kamer binnenkwam. Mijn kamer was een grote stofwolk. Ok, ik hoor u al denken "die overdrijft, hij is gewoon bezeten van schone lucht", maar niets is minder waar. Ik heb geen allergieën en ben ook niet bezeten van hyghiëne.

Nu, gelukkig beschikte ik over een luchtreiniger. 's Ochtends schijnt het zonlicht in mijn kamer, en dan valt pas echt op hoeveel stof er allemaal ronddwarrelt. Ik deed de test: ik schakelde mijn Bionair BAP luchtreiniger aan en hieronder ziet u het resultaat: de luchtreiniger werkt echt!



Al moet er natuurlijk een kantekening bij worden gemaakt. Een luchtreiniger, en in het bijzonder de mijne (hij kostte 'slechts' 79 EUR en er zijn vast veel sterke modellen op de markt), is maar een druppel op een hete plaat. Mijn kamer was uiteraard nooit helemaal stofvrij, maar ik ben van mening dat alle beetjes helpen.

Vervuilde klaslokalen - Stofwolk vulkaan

Eigenlijk zouden luchtreinigers best wat meer in de actualiteit mogen komen. Laatst verscheen in zowat iedere krant dat klaslokalen behoorlijk vervuild zijn, toch wat de luchtkwaliteit betreft. De oplossing lijkt me voor de hand: overal luchtzuiveraars installeren! Maar toegegeven, het is niet omdat ik zo'n fan ben, dat iedereen dat moet zijn. En bovendien zou het wellicht onhaalbaar zijn om ieder klaslokaal te voorzien van z'n eigen luchtreiniger: scholen hebben nu al geldtekort. O ja, het artikel vermeldde trouwens ook dat de verontreinigde lucht (een teveel aan CO2) niet schadelijk zou zijn, het zou enkel het concentratievermogen van de leerlingen aanpassen.

Dan hebben we niet enkel de verontreinigde klassen, maar ook de grote stofwolk die onze richting aankomt. Ik hoorde vandaag op de radio dat vele luchthavens plat liggen gezien de grote stofwolken een gevaar vormen voor de motoren van vliegtuigen. Die zouden namelijk kunnen uitvallen. Dan denk ik, is dat niet bijzonder ongezond voor de mensheid? Wat als al dal vulkanisch stof uit Ijsland onze longen binnendringt? Er zit maar een ding op zeker, in de mate van het mogelijke ramen sluiten en de luchtkwaliteit binnenshuis verbeteren... iets wat je buitenshuis onmogelijk kan natuurlijk.

Vuile ongezonde lucht

Niet normaal hoe de lucht hier in deze kamer vervuild is. Wanneer 's morgens de eerste zonnestralen door het raam glippen, merk ik pas echt hoeveel fijn stof hier ronddwarreld. Maar daar is ook een reden voor. Vorige week hebben ze namelijk de gang geschuurd, alsook de houten vloer. Toen ik die dag m'n kamer binnenkwam zag ik haast niet door al het stof dat ronddwarrelde (het was door m'n deurspleet naarbinnen gevlogen). Onmiddellijk voelde ik me gepakt aan m'n adem. Gelukkig heb ik een luchtreiniger... Alhoewel.

Die staat hier op volle bak te draaien. Zonder twijfel heeft hij al veel stof uit de lucht gehaald. Het leuke is ook dat je dat mooi merkt. Wanneer je 's ochtends de zon laat binnenschijnen en vervolgens de luchtreiniger aansteekt, zie je mooi dat een heleboel deeltjes naarbinnen worden gezogen. Echter, het is maar een druppel op een hete plaat. En om eerlijk te zijn, ik durf die luchtreiniger ook niet onbemand achterlaten. Je weet nooit dat iets zou foutlopen en plots de boel in brand schiet... In elk geval ben ik tevreden, maar een duurder model had wel gemogen. Nu heb ik de goedkoopste versie die bij vandenborre beschikbaar was, al heb ik zo het gevoel dat die niet krachtig genoeg is.

Ontspannend geluid van luchtzuiveraar

Het geluid van een luchtzuiveraar vind ik eigenlijk best wel ontspannend. Sommige mensen houden van het geluid van een douche, of kletterende regen. Ik las ooit eens op het internet dat bij een marketeer, z'n beste ideeën naar boven kwamen wanneer hij onder de douche staat. Hij vroeg zich dan ook af of hij dat geluid ergens kon downloaden op internet.

Wel, als je het mij vraagt, ik vind het monotone geluid van een luchtreiniger best ontspannend. Gewoon ’s avonds in je bed liggen met de luchtreiniger op de laatste stand, zacht en veilig zoemend… Net bij sommigen het geluid van een haardroger ontspannend werkt.

Zelf laat ik m’n luchtreiniger ook regelmatig aanstaan wanneer ik aan het werk ben. Dat stoort me helemaal niet, en ondertussen worden negatieve en positieve ionen verspreid die de lucht zuiveren en stofdeeltjes naar beneden halen…